Samen kiezen voor het einde is niet zo simpel
De NVVE heeft ‘de indicatie’ dat meer stellen bezig zijn met gezamenlijk afscheid nemen van het leven.
Rianne Oosterom2 oktober 2021, 01:00
De rouwadvertentie van Jan en Joop Ekelmans, die samen uit hun ‘voltooid leven’ stapten, roept de vraag op: is samen sterven in opkomst? Stellen lijken in ieder geval vaker om informatie te vragen over gezamenlijke suïcide.
‘Hebben het leven in onderling overleg zelfstandig verlaten.’ Het was een droog zinnetje in de rouwadvertentie van Jan en Joop Ekelmans in Trouw, sinds 1953 aan elkaar verbonden. Ze noemden zichzelf ‘mondige stervelingen’ en kregen tot hun teleurstelling geen hulp van een arts bij hun zelfgekozen einde.
De advertentie roept de vraag op of samen sterven in opkomst is, nu er al zo’n tien jaar gepraat wordt over voltooid leven, maar het wetsvoorstel van D66 nog lang niet is aangenomen. Afgelopen maand verscheen ook het boek Samen waardig sterven, geschreven door Guido Dieperink, die vandaag in Trouw het verhaal van zijn ouders vertelt.
“We hebben de indicatie dat er meer mensen mee bezig zijn”, zegt Dick Bosscher, bestuurslid bij de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE), waar Jan Ekelmans in de jaren tachtig voorzitter van was. “Toen dit mij twee jaar geleden werd gevraagd, zei ik nog dat het zelden gebeurde, dat is nu anders.”
Als het binnen de huidige regelgeving niet kan, dan denken mensen: ik regel het zelf wel, vermoedt hij. Hij benadrukt dat hij niet weet hoeveel stellen die bij de NVVE om informatie vragen ook daadwerkelijk overgaan tot gezamenlijke suïcide. Aantallen kan hij daarom niet geven, maar Bosscher ziet wel een toename.
Een nieuwe generatie mondige ouderen
Stichting De Einder, een organisatie die mensen begeleidt richting hun zelfgekozen einde, ziet eveneens dat het aantal echtparen dat een gezamenlijk gesprek wil toeneemt. Het gaat om stellen die spelen met de gedachten om er samen uit te stappen en zich willen laten informeren.
“Ze willen niet op het moment zelf dood, maar ze willen wel goed voorbereid zijn”, zegt Catharina Vasterling, die de consulenten van de stichting begeleidt. Dat past volgens haar bij een nieuwe generatie mondige ouderen die zelf willen beschikken over hun einde, soms apart en soms samen.
“Maar als puntje bij paaltje komt, blijkt het toch vaak ingewikkeld om er samen uit te stappen. Het lijkt mooi, maar het is niet zo simpel om het ook te doen”, zegt ze. Van een toename is volgens haar op dit moment geen sprake. “Het gaat om één of twee stellen per jaar.”
Wordt de wens echt door beiden gedeeld?
Ook bij Stichting LevenseindeCounceling, waar drie levenseindebegeleiders actief zijn, kloppen met enige regelmaat echtparen aan die overwegen om er samen uit te stappen. Uiteindelijk zijn er niet veel stellen die er ook echt toe overgaan, ziet Frank Vandendries, een van de consulenten, in de praktijk.
“Het grote euvel is dat zo’n dubbele suïcide een romantisch einde lijkt, maar in de praktijk toch vaak aan de orde is dat de één er de ander wat in meeneemt”, zegt hij. “Tijdens de gesprekken bespreken we dan ook de cruciale vraag: wordt de wens om te sterven echt door beiden gedeeld?”
Bekend is het drama uit de jaren tachtig, dat belicht werd in de spraakmakende documentaire Zij moest eerst over het echtpaar Lucie en Rein van Bemmelen. Ze zouden er vlak na elkaar uitstappen, zij eerst en hij een paar weken daarna. Maar toen zij was overleden, vertrok hij met haar geld naar zijn minnares in de Oostenrijkse bergen.
Bosscher van de NVVE noemt samen sterven ondanks deze risico’s ‘een goede zaak’ als mensen hier samen overtuigd voor kiezen. “Wie kan erop tegen zijn als mensen er ook nog goed met de familie over hebben gesproken, zoals ook in de advertentie van Jan en Joop Ekelmans staat?”