Middel X van CLW
De afgelopen maanden werd aan De Einder regelmatig de vraag voorgelegd ‘wat te denken over Middel X’ en ‘zal Middel X het in de juridische strijd over haar bestaansrecht overleven’.
Middel X dat door De Einder ‘het poeder van CLW’ wordt genoemd als zinspeling op ‘de pil van Drion’ is een substantie waarover veel mensen willen beschikken die er rekening mee houden dat er een moment kan komen waarop het leven voor hen een straf geworden is. In enkele maanden tijd is het ledenaantal van CLW van ruim 3000 naar ruim 20.000 opgelopen. Daarmee is een duidelijk signaal afgegeven: ja, de pil van Drion beantwoordt aan een niet te miskennen behoefte. De Einder ondersteunt elk initiatief om daartoe te komen.
Het mooist zou zijn wanneer mensen legaal – met wettelijke waarborgen omkleed – kunnen beschikken over het middel dat door artsen wordt gebruikt om iemand euthanasie te verlenen. Dat middel evenwel dat tot dusverre het meest vreedzame middel is om uit het leven te glijden, is niet legaal verkrijgbaar. Middel X is dat wel en zou volgens het toxicologisch certificaat dat CLW daarover afgeeft, relatief vreedzaam zijn.
Als Middel X kan voorkomen dat mensen naar bijvoorbeeld schoonmaakmiddelen of rattengif grijpen, dan is dat mooi meegenomen. Wel moet er alles aan gedaan worden om misbruik van Middel X uit te sluiten. Dat kan door de samenstelling dusdanig te bewerken dat qua smaak, geur, kleur en mondtextuur bij misbruik onmiddellijk alarm wordt geslagen en dat het middel voorafgaand aan inname daarvan voor eigen gebruik, in een kluis met biometrisch slot wordt bewaard. Om de nare bijwerkingen van Middel X af te wenden dient het met slaapmiddelen en pijnstillers te worden gecombineerd. Omdat Middel X snelwerkend is, vereist de timing van inname van deze cocktail een strakke regie.
Blijkens hetgeen de door NRC daarover ter inzage gegeven stukken van CLW laten zien, tracht CLW zo zorgvuldig mogelijk te werk te gaan. Onder aantekening dat aan De Einder niet precies alle ins en outs van het inkoop- en distributieproces bekend zijn, lijkt het erop dat de handelswijze van CLW en de Inkoper de juridische toets van artikel 294 tweede lid Sr kan doorstaan. Voornoemd tweede lid luidt als volgt:
Hij die opzettelijk een ander bij zelfdoding behulpzaam is of hem de middelen daartoe verschaft, wordt, indien de zelfdoding volgt, gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of geldboete van de vierde categorie.
Laten we eerst aanknopen bij de zinsnede: ‘hem de middelen daartoe verschaft’ . Noch door CLW noch door de Inkoper worden zelfdodingsmiddelen verschaft: Het is het lid van CLW (de Besteller) dat een bestelling wenst te plaatsen en daartoe een door CLW aangewezen Inkoper machtigt om namens hem die bestelling te verrichten. Die bestelling wordt – zo begrijpt De Einder het – dusdanig geïndividualiseerd dat zij tot de Besteller te herleiden valt zodat de levering van Middel X rechtstreeks aan de Besteller kan plaatsvinden. Zoals gezegd: er lijkt dus geen sprake van te zijn dat het CLW of de Inkoper is die aan de Besteller Middel X verschaft.
Dan de andere zinsnede in artikel 294 tweede lid Sr: ‘een ander opzettelijk bij zelfdoding behulpzaam zijn’. In de jurisprudentie is uitgemaakt dat het verschaffen van informatie, het praten over zelfdoding en het verlenen van morele steun daarbij geen strafbare hulp bij zelfdoding zijn. In de jurisprudentie is ook uitgemaakt dat het verstrekken van instructies tot zelfdoding in de zin dat min of meer aan de zelfdoder in spe wordt ‘opgedragen’ dan wel ‘aangemoedigd’ om uit het leven te stappen, als strafbare hulp bij zelfdoding kwalificeert. Ook het overnemen van de regie kwalificeert als strafbare hulp bij zelfdoding. Daartussenin ligt een grijs gebied. CLW gaat hier verder dan wat de kleine tweehonderd stervensbegeleiders in Nederland doen.
Voor CLW staat voorop dat de mens een rationeel wezen is dat autonoom in staat is een afgewogen keuze t.a.v. het levenseinde te maken. Inderdaad zal dat opgaan voor de meeste leden van CLW: haar ledenbestand valt op door mondigheid en zelfredzaamheid. Wat van de leden van CLW kan worden gezegd, valt ook te zeggen van de mensen die naar De Einder komen.
Maar – en dat zijn de kritische geluiden die vallen te beluisteren – de samenleving bestaat niet alleen uit mondige en zelfredzame wezens. Hoe kunnen de kwetsbare personen tegen het poeder van CLW worden beschermd? En hoe degenen wier wil door druk van buitenaf gevormd wordt? En zij die zich in een tunnelvisie bevinden: een visie waarbij hun kijk op zichzelf en de buitenwereld niet met de werkelijkheid strookt? Daarvoor is weliswaar bij CLW een projectleider aangesteld die de intellectuele, ethische en filosofisch-psychologische bagage in huis heeft om hieromtrent een inschatting te maken. Echter, die inschatting blijft een momentopname.
In de visie van De Einder vereist een zorgvuldige zelfdoding dat iemand na lang gevoelsmatig en rationeel wikken en wegen tot het gefundeerde oordeel komt dat het leven voor hem of haar weinig of niets positiefs in het vooruitzicht heeft. Dat hij beter af is door er niet meer te zijn – en, niet onbelangrijk, dat hij daarbij de gerechtvaardigde belangen van zijn dierbaren in enigerlei mate laat meewegen. Het komt, zo is De Einder van mening, het hiervoor omschreven afwegingsproces ten goede wanneer dat door een objectieve professional wordt begeleid. Die begeleiding tracht te voorkomen dat iemand handelt vanuit zijn tunnelvisie, de visie waarin zijn beeld over zichzelf en zijn feitelijke situatie niet met de werkelijkheid strookt. Dat gevaar bestaat bij elk individu. Hoewel dus De Einder het oordeel van CLW deelt dat mensen vaak prima in staat zijn hun eigen afwegingen te maken, verdienen zij het ook om in de gelegenheid te worden gesteld die afwegingen met een ander te delen.
Het gaat om de meest ingrijpende beslissing die iemand kan nemen. Alle individuele beschouwingen – en vaak ook twijfels daarover – voorhouden aan iemand die de distantie kan opbrengen om zich niet met de persoon in kwestie te identificeren maar die er evenmin op uit is om iemand van zijn doodsverlangen af te brengen, leidt ten eerste tot een zorgvuldig afwegingsproces. Ten tweede, en dat is zo mogelijk nog waardevoller, het verschaft de suïcidant in spe een intimiteit die hem toelaat in harmonie met zijn sociale omgeving afscheid van de wereld te nemen.
