Informatie geven mag, medicijnen door de vla roeren niet. Wanneer is hulp bij zelfdoding strafbaar?

Marco Visser
De arrestatie van de voorzitter van Coöperatie Laatste Wil (CLW) deze week roept vragen op over wat is toegestaan bij hulp bij zelfdoding. ‘Er is meer behoefte aan een wet hulp bij zelfdoding dan een wet voltooid leven.’

Wat mag wel en wat niet bij de hulp bij zelfdoding? Iedereen met een naaste die een stervenswens heeft, komt voor deze vraag te staan. Een dodelijke cocktail van medicijnen fijnstampen en door de vla roeren, mag dat? Of helpen met voeren? Het is tijd voor duidelijkheid, zegt Catharina Vasterling, consulent bij Stichting de Einder.

In het Wetboek van Strafrecht staat nu dat “hij die opzettelijk een ander bij zelfdoding behulpzaam is of hem de middelen daartoe verschaft” strafbaar is als de zelfdoding volgt. Dat kan in theorie een celstraf opleveren van drie jaar. Maar wat is behulpzaam? Informatie geven mag. Maar instructies mogen niet.

Instrueren en adviseren
“De moeilijkheid zit in het onderscheid tussen informeren en instrueren”, zegt Vasterling. “Informeren is vragen beantwoorden. Wij nemen geen initiatief tot informatie geven, en zeggen dus niet: u moet zus en zo doen. Dat laatste is instrueren. Als mensen ons vragen: zal ik met het middel van Coöperatie Laatste Wil (CLW) mijn leven beëindigen? Dan zeggen wij alleen: wij weten dat het dodelijk is, maar we zijn er niet zeker van dat het altijd tot een humane dood leidt.”

CLW maakt zich sterk voor een legale dodelijke pil of poeder. De Einder, waar Vasterling als consulent werkt, zet zich ook in voor zelfbeschikking bij het sterven, maar heeft als speerpunt het wettelijk vastleggen van het recht op sterven. Wie contact zoekt met de stichting, krijgt onder meer het advies het boek Uitweg te lezen. In dat boek worden methoden genoemd om een dodelijke cocktail van medicijnen te bereiden. Mag dat? “Toen Uitweg werd gepubliceerd, was het best spannend”, zegt Vasterling. “Wat zou het Openbaar Ministerie doen? We zijn nu toe aan de veertiende druk, dus er staan geen instructies in, maar alleen informatie die we mogen verspreiden. Je vindt er ook geen adressen waar je de benodigde medicatie kunt krijgen.”

De zaak Heringa
Ouderen met een stervenswens lijden vaak aan allerlei ziekten. Ze zijn minder goed of niet in staat zelf de benodigde medicijnen te kopen en deze fijn te stampen om door de vla te roeren. Dat is precies wat Albert Heringa deed voor zijn 99-jarige stiefmoeder die niet langer wilde leven. Heringa kreeg een voorwaardelijke celstraf van een half jaar.

Maar alleen voeren, omdat vader of moeder zelf de lepel niet meer naar de mond kan brengen, is dat wettelijk toegestaan? Of op tijd het antibraakmiddel klaarzetten? Nee, dat mag niet, maar gebeurt natuurlijk wel, zegt Vasterling. “Persoonlijk vind ik een wet voltooid leven niet zo nodig. Een wet voor hulp bij zelfdoding onder gewaarborgde omstandigheden wel. Dat zou voor veel mensen een buitengewone steun zijn. Ik en andere consulenten worden geregeld geconfronteerd met wanhopige kinderen van wie de vader of moeder dood wil, maar het zelf niet meer kan organiseren. Dan heb je een optie: stoppen met eten of drinken. Maar dat is een harde methode. Waarom mogen deze kinderen onder zorgvuldig benoemde omstandigheden voor hun ouders niet een middel bestellen, of een heliumtank aansluiten?”

“Je kunt de wet voltooid leven ombouwen naar een wet voor hulp bij zelfdoding. Onder dezelfde voorwaarden. Maatschappelijk is men daar veel meer aan toe dan aan een wet voor voltooid leven. Voltooid leven is zo’n moeilijk te definiëren begrip. Duitsland kan als voorbeeld dienen, daar is er al een wet op hulp bij zelfdoding.”

N.B. ter info, naast het boek “Uitweg” van B.E. Chabot geeft “De Vredige Pil” van Philip Nitschke specifiekere informatie.