‘Sommige mensen worden gedreven door het verlangen voor eeuwig in te slapen’

Artikel uit de Relevant, februari 2018

‘Het merendeel van de tweeduizend mensen die jaarlijks bij De Einder aankloppen om hulp, wenst eigenlijk een beter leven. Daarentegen zijn er die niet worden gedreven door dat verlangen, maar door de wens zo vreedzaam mogelijk voor eeuwig in te slapen. De groep voor wie het doodsverlangen heftiger is dan de drift naar een goed leven, bestaat voor de helft uit ouderen. Zij hebben hun binding met onze samenleving verloren.’

Leo Enthoven

Miriam de Bontridder

De van oorsprong Belgische Miriam de Bontridder is sinds 2013 bestuurslid van De Einder. Dat heeft als motto ‘steun bij een humane dood in eigen regie’. In het dagelijks leven is zij raadsheer-plaatsvervanger bij de afdeling civiele rechtspraak aan het Amsterdamse Hof (aansprakelijkheidsrecht, ondernemingsrecht, financieel recht). Haar visie op het zelfgekozen levenseinde is glashelder. ‘De Einder is geen bridgeclubje. Toen ik besloot mij te gaan inzetten voor de erkenning van het recht op sterven heb ik meerdere organisaties die op dit vlak werkzaam zijn, de revue laten passeren. Uiteindelijk heb ik voor De Einder gekozen omdat deze daar het verst in gaat. Zoals ieder lid van de samenleving mogen rechters maatschappelijk actief zijn, ook op dit terrein.’

Beschaafde grondwetten
‘Tijdens mijn studie filosofie ben ik gaan nadenken over existentiële kwesties. Later heb ik rechten gestudeerd. Wat is existentiëler dan leven en dood? Het intrigeerde mij dat beschaafde grondwetten het recht op leven erkennen, maar dat een even wezenlijk recht, dat om te sterven, nooit diezelfde erkenning heeft gekregen.
Over het in het leven geworpen worden heb je als individu geen zeggenschap. In mijn visie is elk mens het aan zichzelf verplicht het levenseinde tot een eigen beslissing te maken. Als denkend en voelend wezen ontkom je er niet aan stil te staan bij de vraag of je je dood in andere handen legt, wacht tot God of de schepping of de natuur je roept, dan wel zelf daarover de regie wilt voeren. Ik bewonder diegenen die het stervensproces het liefst zien als een blaadje dat door een zachte bries loslaat van de tak. Daarnaast voel ik consideratie met hen die de teugels in handen willen houden. Ieder individu heeft recht op de keuze tussen overgave aan krachten buiten hemzelf en tot het laatste moment gefocust zijn om kapitein te blijven op het schip van eigen lichaam en geest. Voor mij is dat de betekenis van zelfbeschikking en autonomie. Ik vind het een gebrek van de euthanasiewet dat van medisch gerelateerd lijden sprake moet zijn. Een kleine minderheid lijdt níét medisch maar existentieel. Die valt buiten de boot. Bij De Einder bestond en bestaat voor die kleine minderheid een begripvol oog. Dat heeft De Einder ook voor mensen bij wie artsen euthanasie weigeren omdat die naar hun oordeel niet ondraaglijk en uitzichtloos lijden. Meer dan bij de nvve destijds waren consulenten van De Einder bereid iets te betekenen voor mensen die leden aan het leven en geen enkele instantie bereid vonden hen uit hun lijden te verlossen. Dat bepaalde mijn keuze voor De Einder: een organisatie die bereid is mensen voor wie het leven te veel geworden is, van informatie en morele steun te voorzien.’

Slagvaardig
‘De NVVE heeft vorig jaar voor dezelfde, autonome route gekozen. Je zou de vraag kunnen stellen waar onze toegevoegde waarde uit bestaat. Ik denk niet zo in termen van toegevoegde waarde. Als kleine stichting is De Einder slagvaardig. Meer belang hecht ik aan een ander pluspunt. De Einder is een van meerdere organisaties die een gezamenlijk gedragen maatschappelijk bewustzijn uitstralen: ieder mens de beschikking over eigen lichaam en geest geven. Dat wijst op een breed besef in de samenleving dat verandering in wetgeving noodzakelijk is wat betreft zelfbeschikking over het eigen levenseinde. Een rechter behoort recht te spreken met inachtneming van opvattingen die in de samenleving leven. Dus zoiets moet een rechter achter de oren doen krabben bij het vellen van een vonnis over intimi of consulenten die hulp bij zelfdoding hebben verleend.

Uit de stormloop om lid van de Coöperatie Laatste Wil te worden blijkt dat veel mensen behoefte hebben aan een levenseindepil. Bij De Einder zien we dat de opluchting bij veel hulpvragers ontzettend groot is als zij weten hoe zij zo’n pil binnen eigen handbereik kunnen brengen. Het bezit van zo’n pil, of informatie hoe die te bemachtigen, laat hen toe muizenissen en gepieker over hun levenseinde uit te bannen en onbezorgd en met vertrouwen hun leven voort te zetten.’

Tunnelvisie
‘Ik stel geen leeftijdsgrens, noch dat iemand ondraaglijk en uitzichtloos moet lijden. Voor mij volstaat dat iemand na lang gevoelsmatig en rationeel wikken en wegen tot het gefundeerde oordeel komt dat het leven voor hem of haar weinig of niets positiefs in petto heeft. Dat hij beter af is door er niet meer te zijn. Het liefst zie ik daarbij begeleiding door een objectieve professional. Die voorkomt dat iemand handelt vanuit een tunnelvisie, waarin zijn beeld over zichzelf en zijn feitelijke situatie niet met de werkelijkheid strookt. Dat gevaar bestaat bij elk individu.

De laatstewilpil moet ook toegankelijk zijn voor dementerenden, zwakbegaafden, psychiatrische patiënten, criminelen, zodra zij zich in een situatie bevinden waarin zij de dood verkiezen boven het leven. Met ‘situatie’ bedoel ik dat iemand niet alleen door het nu wordt bepaald, maar tevens door hetgeen geweest is en door de verwachtingen omtrent wat komen gaat. Om misbruik te voorkomen moeten waterdichte veiligheidsstandaarden worden ontwikkeld. Bijvoorbeeld een kluis met biometrisch slot. En het middel moet dusdanig van samenstelling zijn bewerkt wat betreft smaak, geur, kleur en mondtextuur dat dit bij misbruik onmiddellijk tot alarm leidt.’

Relevant 1, februari 2018 is een uitgave van de NVVE te Amsterdam
www.nvve.nl/relevant
Foto: René ten Broeke