Archief voor categorie: Nieuwsarchief

De euthanasiewet is geënt op het principe dat een euthanasieverzoek niet inwilligbaar is als er geen medische reden aan het uitzichtloos en ondraaglijk lijden van de hulpvrager ten grondslag ligt. De waarde van het rapport van de commissie Schnabel is erin gelegen dat het de ogen opent voor het gegeven dat euthanasieverzoeken in veel meer gevallen dan tot dusverre wordt gedacht, onder de bestaande euthanasiewet kunnen worden gebracht. Zodra er van een opeenstapeling van ouderdomsklachten sprake is die overwegend op fysieke of psychische oorzaken is terug te voeren, mag de arts aan een euthanasieverzoek gevolg geven.

De euthanasieverzoeken die niet voor inwilliging in aanmerking komen omdat zij niet aan het criterium van een medische aandoening voldoen, typeert de commissie Schnabel als ‘theoretisch’ en dusdanig verwaarloosbaar dat die groep het met de autonome route moet doen. Zelfmoord is niet strafbaar en als je als individu op existentiële gronden je leven wilt beëindigen, dan zijn er genoeg humane methoden voorhanden: bewust versterven, heliumgas inademen of dodelijke medicijnen slikken. Een humane dood in eigen regie is dus thans de facto mogelijk. Nadere regelgeving waardoor de autonome route wordt gefaciliteerd, is onwenselijk. Aldus de commissie Schnabel: ‘doe het zelf en val de overheid er niet mee lastig’.

De Einder denkt daar anders over. En in het huidig kabinet heeft zij een medestander gevonden. Op 12 oktober 2016 heeft minister Schippers een brief aan de tweede kamer geschreven waarin zij een voorstel formuleert voor een wet die tegemoet komt aan de wensen van mensen die zijn aangewezen op de autonome route om een humane dood in eigen regie te realiseren.

Met Minister Schippers is De Einder het eens dat die groep van mensen wiens euthanasieverzoek niet door een arts kan worden ingewilligd omdat er geen medisch oordeel maar een existentieel oordeel aan te pas komt, beter dan tot dusverre het geval is geweest, moet worden gefaciliteerd om het leven op een menswaardige wijze af te sluiten.

De praktijk van De Einder laat, anders dan de commissie Schnabel veronderstelt, een schrijnend beeld zien van hoe ‘uitgeleefde’ mensen met de schaarse energie die hen ten dienst staat, moeten woekeren teneinde van de autonome route gebruik te kunnen maken. Vaak stellen zij daarbij zichzelf en/of hun dierbaren aan strafvervolging bloot. Zichzelf vanwege het feit dat de middelen die zij gebruiken in veel gevallen verboden zijn. Hun dierbaren vanwege het gegeven dat een humane implementatie van de autonome route met regelmaat de (strafbare) hulp van hun naaste omgeving vergt.

Een ander belangrijk punt waar in het rapport Schnabel de ogen voor gesloten is gebleven, houdt verband met de vrees waarmee eenieder die de autonome route bewandelt, te kampen heeft: ‘wat als het niet lukt? Wat als ik er onherstelbaar lichamelijk of geestelijk letsel aan overhoud? Wat als mijn dierbaren in narigheid komen doordat zij van strafbare hulp bij zelfdoding worden beschuldigd?’

Mensen die niet meer de kracht kunnen opbrengen om verder te leven, horen in de laatste fase van hun leven niet meer dat soort kwellingen te verduren: zij hebben recht op een vredig heengaan, liefst omringd door dierbaren waarvan zij in harmonie afscheid hebben kunnen nemen. Hiervoor een wettelijke basis scheppen, is waar De Einder naar streeft.

Een veilig, betrouwbaar en niet al te moeizaam hanteerbaar euthanaticum dat hen in staat stelt in alle rust uit het leven te glijden zodra de gedachte en het gevoel zich opdringen ‘uitgeleefd’ te zijn zonder daarmee dierbaren in de problemen te brengen of derden met gruwelijke taferelen te confronteren: daar is het in het merendeel der gevallen de hulpvragers die bij De Einder aankloppen, om te doen.

Een dergelijk euthanaticum bestaat. Het is het barbituraat pentobarbital dat door artsen in het kader van de inwilliging van een euthanasieverzoek wordt gebruikt. Het middel valt onder de opiumwet. Die wet wordt door internationale verdragen geregeld en gebruik van het middel op particulier initiatief is illegaal. Naast pentobarbital zijn er nog andere farmacologische middelen die zich voor een humane dood in eigen regie lenen. Het gaat dan met name om medicijnen zoals bijvoorbeeld het malariamiddel chloroquine of de pijnstiller oxycodon. Ook van die middelen is de verkrijgbaarheid op grond van de geneesmiddelenwet aan banden gelegd. Zij zijn, zoals Moek Heringa leert, voor ouderen met trillende handen die vaak geen kracht meer kunnen zetten, moeilijker te hanteren omdat zij het verbrijzelen van een grote hoeveelheid – moeizaam te verzamelen – pillen vereisen.

De Einder geeft voorlichting aan mensen die hebben gekozen of moeten kiezen voor de autonome route om hun leven te beëindigen. Behalve over bewust versterven en sterven met helium wordt informatie verstrekt over wat veilige en betrouwbare farmacologische middelen zijn en hoe en waar ze kunnen worden verkregen.

In de gevallen dat de autonome keuze op farmacologische middelen valt, betekent dit voor de hulpvrager veelal dat hij de wet moet overtreden omdat het hem aan een wettelijke titel voor het gebruik van die middelen ontbreekt. Het gevolg is dat hij de zwarte markt op moet en dus een niet juridisch gewaarborgde procedure moet volgen. Met de wetenschap dat hij mogelijkerwijs in handen valt van distributeurs waarvan bij hem de twijfel bestaat of hetgeen zij verstrekken, hem niet van de regen in de drop zal brengen. Indien daarbovenop de hulpvrager bij het verzamelen van de geschikte farmacologische middelen zijn naaste omgeving moet inschakelen, wordt ook nog in een ander opzicht de wet overtreden.

Een legaal gebruik van veilige en betrouwbare euthanatica met het oogmerk om aan de autonome route uitvoering te geven, vereist derhalve (verandering van) wetgeving. De euthanasiewet is tegemoet gekomen aan de roep van mensen om uit het leven te kunnen stappen indien zich een medische reden aandient. Er is thans een wet nodig die ook tegemoet komt aan de roep van mensen die om uitsluitend existentiële redenen – dus zonder dat zich een medische reden aandient – uit het leven willen stappen.

Mensen die levenslust missen moeten niet onder alle omstandigheden koste wat kost van de waarde van het leven overtuigd worden. In veel gevallen kunnen zij dat zelf uitmaken.

Zoals er een recht op leven bestaat voor mensen die aan het leven hechten, zo verdienen mensen die het aan energie om te leven ontbreekt, erkenning van hun recht om te sterven,

De eerste stap hiertoe werd in 1991 gezet door Huib Drion, voormalig lid van de Hoge Raad. Drion heeft onderkend dat mensen in een fase van hun leven kunnen belanden waarin het hen aan levensenergie ontbreekt zonder dat zij daarom ziek zijn. Minister Schippers zet thans een belangrijke vervolgstap. Terecht signaleert zij dat er niet zieke mensen zijn die elke dag lijden onder het feit dat zij de nacht tevoren niet ingeslapen zijn.

Bij voorstanders van de autonome route zijn kritische kanttekeningen bij het door minister Schippers voorgestane zelfbeschikkingsrecht geplaatst: Door de inschakeling van een stervensbegeleider zou hun zelfbeschikkingsrecht onvoldoende uit de verf komen. Kritische kanttekeningen van een tegenovergestelde strekking bij de Christelijke partijen en de SP: de maatschappij moet zich inspannen om mensen die levensmoe zijn, weer levenslust te geven en hun drang naar vergetelheid te keren door goed voor hen te zorgen en hen te laten beseffen dat zij er wel degelijk toe doen.

De “ja-maren” van beide strekkingen worden in de pers en op de sociale media breed uitgemeten. Met een voorzet voor een antwoord op al die ‘ja-maren’ is minister Schippers in haar brief gekomen. Dat antwoord is hoopgevend. De euthanasiewet is gestoeld op de barmhartigheid van de arts die wel of niet aan een euthanasieverzoek meewerkt. De wet die minister Schippers voor ogen staat, vertrekt van de autonomie van het individu. Mensen die lijden aan het leven, zijn gebaat bij een signaal dat zij er toe doen en dat hun kwaliteit van leven de maatschappij niet onverschillig laat. Laten merken dat zij ertoe doen en dat hun kwaliteit van leven de maatschappij niet onverschillig laat, kan door hen betere zorg en op hen toegespitste individuele aandacht, waardering en begrip te verstrekken. Onder omstandigheden evenwel kan het ook betekenen dat de uitgeleefde mens gefaciliteerd moet worden om te stoppen met leven. Een faciliteren dat erin bestaat te voorkomen dat hij tot illegale – soms schadelijke – middelen zijn toevlucht moet nemen en/of op strafbare hulp van derden is aangewezen. Of erger: dat hij mensonwaardige stappen moet zetten zoals de mevrouw die zich, zoals we onlangs in één van de landelijke bladen hebben kunnen lezen, in de vijver van het verpleegtehuis heeft verdronken.

Alertheid bij het voorstel van minister Schippers blijft geboden. Zij is met een voorzet gekomen. Aan de uitwerking van het plan moet nog worden begonnen. De Einder zal graag meedenken. Hier en nu wil De Einder alvast als aandachtspunt het sleutelwoord ‘geruststelling’ signaleren. Een mens lijdt het meest onder wat hij vreest. Van alle hulpvragers die zich door een consulent van De Einder laten begeleiden, overlijdt slechts een klein percentage ten gevolge van zelfeuthanasie. Ruim 80% wordt gerustgesteld door de informatie die zij van de consulenten ontvangt en kiest er voor te blijven leven – al dan niet in het bezit van de hierboven omschreven euthanatica. Dit wijst uit dat een door minister Schippers voorgestane stervensbegeleider niet alleen bijdraagt aan de kwaliteit van sterven maar tevens – en misschien nog meer – bijdraagt aan de kwaliteit van leven.

De Einder juicht het voorstel van minister Schippers toe omdat zij onderkent dat er niet voor alle lijden een oplossing is. Daarom dient er naast een recht op leven voor wie dat wil, ook aan wie dat wil een recht op sterven te worden gegeven.

En tot het zo ver is vervolgt De Einder de ingeslagen weg: voorlichting geven aan mensen die hebben gekozen of moeten kiezen voor de autonome route om hun leven te beëindigen.

Mensen die weloverwogen menen dat hun leven voltooid is, moeten onder strikte en zorgvuldige criteria in staat worden gesteld dit leven op een voor hen waardige wijze af te sluiten. Het kabinet wil in overleg met verschillende zorgpartijen een nieuwe wet uitwerken, waarin dit uitgangspunt wordt vormgegeven. Het gaat dan om een systematiek aanvullend op en naast de huidige euthanasiewet. De ministers Edith Schippers (VWS) en Ard van der Steur (VenJ) schrijven dit vandaag namens het kabinet in een brief aan de Tweede Kamer. Zij reageren hiermee op het rapport ‘Voltooid Leven’ van de commissie-Schnabel.

Eind 2013 kwam vanuit de Tweede Kamer het verzoek een verkenning uit te voeren naar de maatschappelijke dilemma’s rond en juridische mogelijkheden voor hulp bij zelfdoding voor mensen met een voltooid leven. In februari 2016 heeft een breed samengestelde commissie onder leiding van Paul Schnabel haar eindrapport hierover gepresenteerd. De commissie concludeert daarin dat de huidige euthanasiewet goed functioneert en dat er nog ruimte is binnen de euthanasiewet die niet wordt benut.

Het kabinet is blij met de constatering van de commissie dat de huidige euthanasiewet goed functioneert voor mensen die onder de reikwijdte van deze wet vallen, zodat het kabinet geen aanleiding ziet de euthanasiewet aan te passen. Hoewel die wet geen ruimte biedt voor mensen bij wie het lijden geen medische grondslag kent, vindt de commissie-Schnabel het niet wenselijk de huidige juridische mogelijkheden voor hulp bij zelfdoding te verruimen.

Daarmee wordt volgens het kabinet echter geen recht gedaan aan de wens en de hulpvraag van mensen die hun leven voltooid achten. Het kabinet is van mening dat zo’n verzoek om hulp van mensen die ondraaglijk en uitzichtloos zonder medische grondslag lijden, een legitiem verzoek kan zijn.

Het kabinet hecht veel waarde aan de beschermwaardigheid van het leven. Voor de oplossing die het kabinet zoekt, zijn dan ook de voorwaarden waaronder mensen van deze vrijheid om het levenseinde zelf vorm te geven gebruik mogen maken, essentieel. Vrijwilligheid, weloverwogenheid, veiligheid en zorgvuldigheid zijn daarbij vertrekpunt. Een stervenshulpverlener moet uitsluiten dat een (medische) behandeling de wens op sterven nog kan wegnemen. Omdat de groeiende wens tot het zelfgekozen levenseinde vooral voorkomt bij mensen op leeftijd wordt een nieuw systeem beperkt tot mensen die op leeftijd zijn.  Noodzakelijk daarbij zijn zorgvuldige begeleiding en toetsing vooraf  door een stervenshulpverlener met een medische achtergrond, die daarbovenop een vervolgopleiding heeft gevolgd. Aanvullende waarborgen gericht op zorgvuldige toetsing door een derde, begeleiding bij de keuze, controle en toezicht maken onderdeel uit van een nieuwe systematiek.

 

Download hier de Kabinetsreactie en visie voltooid leven

Artikel uit het Algemeen Dagblad, 2 juli 2016

Samen sterven voor je afhankelijk wordt van de zuster in het verpleeghuis, steeds meer stellen denken eraan, volgens stichting De Einder. Maar de uitvoering van zo’n wens is een bijna ondraaglijke worsteling.

De Einder ziet de laatste twee jaar duidelijk een toename van het aantal oudere paren dat zoekt naar een waardige manier om samen hun leven te beëindigen. Catharina Vasterling, die tijdelijk alle hulpvragen ontvangt, heeft in twee weken tijd al drie stellen voorbij zien komen die informatie willen over wat de stichting zelfeuthanasie noemt: een zelfgekozen, weloverwogen einde. “Ja, dat vind ik zelf best veel.”

 

Henk en Rinie
Soms halen ze het nieuws, stellen die er samen uitstappen zonder hulp van een dokter. Het meest recente voorbeeld vormen Henk en Rinie van den Hoofdakker uit Rhenen, die samen op 27 februari een dodelijk poeder innemen en hand in hand sterven.

Cijfers over dit nieuwe fenomeen ontbreken. Paren die met de gedachte aan een gezamenlijke dood spelen, worden nergens geregistreerd. En het merendeel van de stellen die hierover informatie opvragen bij De Einder, de enige organisatie in Nederland die mensen met een doodswens begeleidt, gaat uiteindelijk niet tot de daad over.

Middelen
“Voor de meesten is het al voldoende om te weten dat ze over middelen kunnen beschikken om zelf het eind van hun leven te bepalen”, zegt Miriam de Bontridder, juridisch adviseur van de stichting.
Artsenfederatie KNMG krijgt er een enkele keer vragen over van zijn leden. “Die willen weten hoe ze ermee moeten omgaan”, weet Eric van Wijlick van de artsenkoepel. “Een belangrijke vraag voor de arts is dan of het lijden en het doodsverzoek van de een, de doodswens van de ander niet beïnvloedt.”

Eensluidend
Het gevaar dat de wensen uiteenlopen, ligt op de loer als twee individuen een eensluidend besluit over hun einde moeten nemen, heeft De Bontridder gemerkt. “Ik heb het twee keer meegemaakt dat de man ziek was en zijn vrouw vroeg om samen met hem uit het leven te stappen. ‘Als je van me houdt, dan ga je met me mee.’ De vrouw voelde zich onder druk gezet. Voor die situaties moet je waken.”

Of de doodswensen ooit helemaal kunnen samenvallen, betwijfelt lector toegepaste ethiek Els van Wijngaarden, die aan de Universiteit voor Humanistiek promotieonderzoek doet naar voltooid leven.

“Het klinkt als een rationeel en tegelijk romantisch besluit, maar om daadwerkelijk de stap te zetten, dat is een emotionele worsteling, zeker als er geen sprake is van een terminale ziekte. Dan gaat het niet om een verkorting van het stervensproces, maar om een verkorting van het leven. Het is geen romantisch avontuur, daar moet je mensen bewust van maken.”

Arrondissementsparket Rotterdam

Het Openbaar Ministerie heeft besloten een voormalig consulent van de Stichting De Einder, een organisatie die onder andere informatie over levensbeëindiging geeft, niet te vervolgen voor de adviezen die hij gaf aan een 27-jarige vrouw. De vrouw was een medewerkster van het tv-programma Undercover in Nederland. Zij deed zich voor als een vrouw met ernstige depressieve klachten die een einde aan haar leven wilde maken en daarbij hulp zocht. Ze maakte heimelijk opnames van de gesprekken.

Het OM heeft onderzocht of de man met zijn handelen schade aan de gezondheid van de vrouw heeft veroorzaakt of de aanmerkelijke kans op schade op de koop toe heeft genomen. Dat gaat dan om een overtredingvan de Wet BIG (Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg). De man zou namelijk onvoldoende hebben gedaan om de vrouw op andere gedachten te brengen, haar te verwijzen naar reguliere hulpverleners die haar zouden kunnen helpen bij haar – voorgewende – ernstige depressie en haar informatie hebben verstrekt over het verkrijgen van zelfdodingsmedicatie. Dat de man te weinig zou hebben gedaan de vrouw op andere gedachten te brengen, was ook het verwijt dat hem door Undercover in Nederland werd gemaakt. Maar de officier van justitie heeft geconstateerd dat het uitgezonden materiaal geen representatieve weergave is van de gesprekken die de man met de vrouw voerde.

Bovendien is uit de beoordeling van al het beeldmateriaal gebleken dat de consulent de vrouw op behandelmogelijkheden in de reguliere zorg heeft gewezen. Ook heeft de man duidelijk gemaakt dat er alternatieven waren voor zelfdoding en heeft hij er bij haar op aangedrongen om daar gebruik van te maken.
De officier van justitie heeft de consulent op de hoogte gesteld van de sepotbeslissing. Ook de productiemaatschappij van Undercover in Nederland is ingelicht.

Op 4 februari 2016 heeft de Adviescommissie Voltooid Leven de ministers van Volksgezondheid en van Justitie geadviseerd naar aanleiding van hun vraag te bezien of de mogelijkheden konden worden verruimd om mensen met een voltooid leven problematiek terzijde te staan.

De titel van het rapport was veelbelovend: ‘Voltooid leven, over hulp bij zelfdoding aan mensen die hun leven voltooid achten’.

Als lezer mag je er van uitgaan dat de titel de lading dekt. Doch na lezing van het bijna 250 pagina’s tellend rapport kom je bedrogen uit. Een op het rapport toepasselijke titel die de lezer niet zou hebben misleid, ware geweest: ‘Voltooid leven, over geen hulp bij zelfdoding aan mensen die hun leven voltooid achten’.

De reactie op het rapport was in politieke gelederen dan ook een van grote teleurstelling en kritiek. En wel dusdanig dat de politiek uitriep dat ‘als de commissie van wijzen het niet kon regelen, de politiek het dan maar zelf moest doen’.

De Einder vindt het verheugend nieuws dat de politiek het naar zich toe gaat trekken. Daarvoor is de ‘waarschijnlijk kleine minderheid van mensen met een voltooid leven problematiek zonder medische grondslag’, zoals de commissie de desbetreffende groep typeert en waarvoor zij geen voorzieningen nodig oordeelt, immers te groot.

De inventarisatiewerkzaamheden van de commissie zijn veelomvattend geweest. En daarvoor verdient de commissie een pluim. In de visie van De Einder is het echter helaas bij inventarisatiewerkzaamheden gebleven. Na inventarisatie had van de commissie mogen worden verwacht dat zij creatief ging nadenken over oplossingen. Aan dat laatste ontbreekt het echter compleet.

Goed nieuws dus dat de politiek het werk van de commissie gaat overnemen. Gelukkig telt het circa 250 pagina’s tellend rapport welgeteld één halve A-vier die daarbij kan inspireren. Vanaf halverwege pagina 217 valt namelijk het volgende te lezen:

Mensen die hun leven ‘voltooid’ achten, maar bij wie het lijden niet of niet in overwegende mate een medische grondslag heeft en daardoor niet voor euthanasie of hulp bij zelfdoding op grond van de wtl in aanmerking komen, kunnen op andere manieren door hun arts of anderen waaronder naasten worden bijgestaan (zie ook 7.7). Die ondersteuning dient wél te blijven binnen de ruimte die op grond van de wet en rechtspraak bestaat om op niet-strafbare wijze hulp bij zelfdoding te verlenen (zie 3.4).

Zo kan een arts, een andere hulpverlener (niet-arts) of een naaste desgevraagd algemene informatie verstrekken over mogelijkheden tot bespoediging van het overlijden dan wel humane zelfdoding en de betreffende persoon wijzen op de (algemene en publieke) informatie die hierover beschikbaar is. Op het moment dat de patiënt al of niet via een naaste middelen heeft verzameld waarmee hij zijn leven wenst te beëindigen, kan en mag de arts (of een andere hulpverlener, niet-arts) advies en informatie geven over de effectiviteit en bijwerkingen van deze middelen. De knmg wijst er in dit kader op dat het tot de professionele plichten behoort om met de patiënt te praten als deze er blijk van geeft zichzelf bewust te willen doden met behulp van (combinaties van) verzamelde medicijnen. Een ieder kan, ter morele ondersteuning, bij de zelfdoding van de patiënt aanwezig zijn. Dat geldt niet als een strafbare vorm van hulp bij zelfdoding.

Wat de commissie adviseert, is precies dat wat De Einder via haar consulenten doet: mensen begeleiden in hun zoektocht naar betrouwbare methoden om een humane dood in eigen regie te realiseren en hen daarbij tot morele steun zijn.

De methodes waarnaar de commissie in hoofdstuk 3.4 en 7.7 mensen verwijst met een voltooid leven problematiek zonder medische grondslag zijn de medicijnroute, stoppen met eten en drinken en de heliummethode. Daarover dient aldus de commissie binnen de grenzen van de wet zoveel mogelijk informatie beschikbaar te komen.

Echter, zoals uit het rapport blijkt, heeft de commissie geen onderzoek verricht naar de praktische problemen waarmee mensen met een voltooid leven problematiek zonder medische grondslag worden geconfronteerd in hun besluitvorming rond de implementatie van een van voornoemde methoden. De Einder vindt dan ook dat de commissie deze groep mensen volledig in de koud laat staan.

De Einder roept er toe op dat een dergelijk onderzoek er alsnog komt. En laat vervolgens de politiek, die in haar reactie heeft aangegeven het ‘zelf te zullen gaan regelen’, nadenken over hoe die praktische problemen kunnen worden ondervangen. Zodat ook deze groep mensen de ondersteuning krijgt die zij verdient.

 

Hier vind u de link naar het persbericht

Hier vind u de link naar het rapport

 

Download hier het persbericht

Download hier het rapport